بانک و انواع آن

بانک Bank

یکی از مهمترین نهادهایی که در جامعه امروز وجود دارد بانک است. بانکها امروز به صورتی در زندگی روزمره افراد جامعه قرار گرفته‌اند که تصور زندگی بدون بانک محال به نظر می‌رسد. بانک که با مفهوم پول گره محکمی خورده است بسان قلبی می‌ماند که در رگهای جامعه پول را به جریان می‌اندازد. هرگونه تغییر و نابسامانی این قلب می‌تواند جامعه را فلج کند. این نهاد عظیم و قدرتمند در تمام جوامع پیشرفته و عقب افتاده به عنوان قدرت نفوذ، اقتدار و یا هر عامل قدرت در تمامی جوامع نقش بازی می‌کند.

معنای لغوی و اصطلاحی

کلمه بانک از کلمه ایتالیایی بانکو (banco) یا بنچ (bench) به معنی صندلی گرفته شده است. بانکو صندلی‌ای بوده که در آنجا افرادی می‌نشسته و پول نزول ‌داده‌ و به انجام معامله می‌پرداخته‌اند. این کلمه طی سالها تغییر یافت.

تاریخچه بانک

تاریخچه بانک به زمانهای خیلی دور برمی‌گردد. در زمانهای گذشته که پول رایج میان همه ملل طلا و نقره بود به علت اینکه نگهداری حجم زیادی از طلا و نقره مشکل بود، صرافیها با گرفتن طلا و نقره از پولدارها و احیاناً پرداخت بهره به آنها و اعطاء این طلا و نقره به فقرا و احیاناً اخذ بهره اقدام به تشکیل اولین بانک را به صورت یک صرافی ساده دادند صرافها ابتدا برای نگهداری طلا و نقره به فرد امانت گذار یک حواله می‌دادند که این حواله‌ها بعدها در جامعه به عنوان نماینده طلا و نقره اعتبار پیدا می‌کردند که باعث ظهور اسکناس نیز شد.[1]

از بانکهای قدیمی می‌توان به بانک آمستردام تاسیس 1609 میلادی، بانک ونیز، بانک انگلستان 1694 نام برد؛ البته بانکهای اولیه بیشتر به منظور وام دادن به عموم (مانند بانک ونیز) ایجاد می‌شدند؛ که برخی نیز مثل بانک آمستردام فقط سپرده می‌پذیرفتند.[2]

انواع بانک

بانکهای جدید را می‌توان بر حسب نوع فعالیتشان به هفت گروه زیر تقسیم کرد:

1- بانک تجاری؛

2- بانک پس انداز؛

3- شرکتهای سرمایه‌گذاری امانی؛

4- بانکهای سرمایه‌گذاری

5- بانکهای رهنی؛

6- بانک صنعتی؛

7- بانک مرکزی که به عنوان مادر همه بانکها تنظیم کننده تمامی بانکهای یک کشور یا یک منطقه می‌باشد.[6]

اعمال بانکها

از اعمالی که بانکها عمدتا در حیطه کاری خود، حسب تعریف انجام می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-  قبول سپرده دیداری (حساب جاری) و پرداخت به مشتریان؛

2- قبول سپرده‌های پس انداز مدت دار و پرداخت بهره‌روی مانده این نوع حسابها با توجه به مدت سپرده؛

3- تنزیل اوراق و اسناد بهادار، سفته و برات پذیرفته شده. مثلاً یک چک به تاریخ یک ماه دیگر را بانک با کسر 10 % از کل مبلغ الان پرداخت می‌کند و در سر رسید مورد نظر خود از حساب مورد نظر دریافت می‌کند؛

4- عرضه اعتبار از طریق اعطای اجازه حق برداشت و یا اعتبار از حساب جاری بدون وثیقه و با استفاده از مکانیسم اعتبار اسنادی. یک تاجر شناخته شده برای بانک، از اعتبار بانک استفاده می‌کند و بانک برای او از طریق چک و یا مکانیسم دیگری پول پرداخت می‌کند و بعدها از وی با بهره‌ مورد نظر دریافت می‌کند؛

5- انتقال پول از یک نفر به نفر دیگر در داخل یا خارج کشور؛

6- ایجاد تسهیلات تبدیل و ترتیبات وصول؛

7- چاپ اسکناس که در انحصار بانک مرکزی است؛

8- صدور برات، چک بانکی و حواله و تأیید امضای چک؛

9-  ارائه صندوق امانات؛

10- عهده دار شدن حفاظت از اوراق بهادار و سایر اموال با ارزش؛

11- ایفای نقش امین برای شرکتها؛

12- سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار دولتی و غیردولتی؛

13- خرید و فروش شمش طلا؛

14- انجام معاملات ارزی.

البته هر کدام از بانکها به دلیل ماهیت خاص خود پاره‌ای از فعالیتهای فوق را انجام می‌دهند.[7]