وظایف پول

امروز همه اقتصاددانان، چهار وظیفه اصلى براى پول ذکر کرده ‏اند:

1- پول ابزار اندازه‏گیرى ارزش‏هاى اقتصادى ووسیله ‏اى براى مقایسه بین کالاهاى گوناگون است.

قبل از اختراع پول، ارزش کالاهاى مختلف به طور مستقیم با هم سنجیده مى‏شدند؛ مثلاً: یک پیمانه عدس با دو پیمانه نخود یا پنج پیمانه گندم ویا... ارزش گذارى مى‏شد، اما بعد از اختراع پول، ارزش‏هاى اقتصادى کالاها و خدمات با پول سنجیده شدند وپول معیار ومقیاس ارزش‏هاى اقتصادى گردید.

  2- پول وسیله تسهیل مبادلات است.

مبادله کالا با کالا، همواره با مشکلات گوناگونى مواجه بوده است. به عنوان مثال: هر شخصى که مقدار گندم اضافى داشت ومى‏خواست با آن پشم گوسفند تهیه کند مى‏بایست کسى را پیدا مى‏کرد که اولاً:

احتیاج به گندم داشته باشد و ثانیاً: مقدارى پشم گوسفند اضافى داشته باشد تا مبادله مورد نظر قابل انجام باشد. حصول این دو شرط، معمولاً به سادگى امکان پذیر نبوده است. هم‏چنین برخى مشکلات دیگر، از این قبیل نیز وجود داشتند که در مجموع، موجب مشکل شدن مبادلات و معاملات مى‏شد.

اما در مبادله کالا با پول، بسیارى از این مشکلات بر طرف شدند؛ زیرا هر شخص، کالایى را که براى فروش عرضه مى‏کرد به وسیله پول، قیمت گذارى مى‏کرد وسپس با پول، مبادله مى‏کرد وآن‏گاه کالاى مورد نیازش را از هر کس -که آن‏را براى فروش عرضه کرده بود- به وسیله پول مى‏خرید وبدین ترتیب، اختراع پول گام مهمى در تسهیل مبادلات و در نتیجه، گذار از اقتصاد معیشتى به تقسیم وتخصصّى‏شدن کارها بود.

3- پول، وسیله ذخیره سازى ارزش‏هاى اقتصادى است.

یکى از دست‏آوردهاى ارزنده پول این است که انسان مى‏تواند به وسیله آن، درآمد حاصل از فروش کالاها وخدماتش را ذخیره وحفظ کند تا به مرور وبا پیش آمدن موارد مصرف، کالاها وخدمات مورد نیازش را با آن بخرد البته انسان مى‏تواند درآمد حاصل از فروش کالاها و خدماتش را به صورت کالا دریافت وذخیره کند؛ ولى مبادله پول با کالاها وخدمات مورد نیاز، سریع‏تر وراحت تر انجام مى‏گیرد واز این نظر پول مطلوبیت همگانى دارد.

البته آمارها ومشاهده‏هاى اقتصادى دهه‏هاى اخیر نشان مى‏دهد که مردم در دوران تورّم ترجیح مى‏دهند پس‏اندازها وذخایر اقتصادى خود را به شکل کالاهاى با دوام نگه‏دارى کنند تا از دست‏برد تورم محفوظ بماند. اگر روزى، مثل دوران تورم پول نتواند وسیله ذخیره‏سازى ارزش‏هاى اقتصادى به نحو مطلوب باشد، مقدار ارجح بودن خود را از دست مى‏دهد.

4- پول ابزار اجراى سیاست‏هاى اقتصادى است.

پول سال‏ها است که سه وظیفه اولیه خودرا ایفا مى‏کند؛ امانقش عنوان اخیر در سال‏هاى کنونى اهمیت بیش‏ترى یافته است. به همین دلیل، روشن‏شدن میزان‏نقش وتأثیر سیاست‏هاى پولى وآثار چندگانه هر یک از این سیاست‏ها و تبیین دیدگاه اسلام در مورد آنها دقت وتحقیق فراوانى را مى‏طلبد. به خصوص از این جهت که برخى از این سیاست‏هاى پولى تأثیر عمیقى بر توزیع درآمد وثروت به‏جا مى‏گذارند و توزیع درآمد از نظر اقتصاد اسلامى بسیار اهمیت دارد.

سیاست‏هاى پولى گاهى تنها از جانب یک حکومت و گاهى از ناحیه چند حکومت -که سیاست واحدى در پیش گرفته‏اند- اعمال مى‏شود. در نظام اسلامى باید سیاست‏هاى پولى در همان چهارچوب انجام گیرد.

منبع: کتابخانه تبیان